Low-Budget Fotografie: Startersgids

“De fotograaf maakt de foto’s, niet de camera.”

Kortom; met een duurdere uitrusting ga je niet vanzelf betere foto’s maken. De foto’s zijn slechts zo goed als de vaardigheid van de persoon die ze maakt. Je hoeft als beginner echt geen 25k aan top-of-the-line apparatuur uit te geven. Zonde!

In deze blog “Low-Budget Fotografie: Startersgids” ofschoon fotograferen met weinig budget, deel ik handigheden en tips om jezelf met het low-budget van een absolute starter (voor slechts €250-€350 euro vanaf scrap), toch niet meteen in je creatieve vrijheden te laten beperken.

Ik ga je onder andere low-budget fotografie tips geven over camera’s, lenzen, belichting, decors en achtergronden. Natuurlijk is state-of-the-art apparatuur kunnen aanschaffen leuk, maar je apparatuur is idealiter een verlengstuk van wat jij kan, niet een middel om er te komen.

Niet elke camera, lens of flitser kan even veel als een prijzigere variant. Dit zijn echter vaak voor de beginner relatief kleine dingetjes, uit mijn ervaring vaak alleen nodig voor sporadische fotoshoots met bepaalde effecten of voor extra gebruiksgemak. Denk aan een stillere motor en minder optische vervorming bij een lens. Of een intelligente(re) flitser.

Voor dit low-budget fotografie topic laat ik die dingen buiten beschouwing. Het gaat er nu vooral om of je iets aan kunt met je gear!

Low-Budget Camera’s

In het professionele camera segment heb je pakweg twee soorten camera’s, op basis van sensorgrootte: full-frame en crop-factor. Full frame camera’s hebben de grootste sensor, in theorie beter dan crop-factor camera’s, mits je een kwalitatief bijpassende lens er bij gebruikt. Helaas is de prijs daar ook naar: tweeduizend tot zesduizend euro.

Camera’s met een cropfactor zijn voordeliger. Nieuw heb je een instapmodel voor ongeveer 450 euro tegenwoordig, en een occasion of ouder model voor 250 euro. Ik weet dit omdat ik de recente jaren met regelmaat op tweakers, e-bay (waar ook webwinkels en bedrijven nieuwe en 2e hands dingen verkopen) en markplaats kijk.

Je kunt ten slotte nog voor een systeemcamera gaan met geavanceerde opties. Het is eigenlijk een overbruggingg tussen het consumenten -en professionele segment, maar een systeemcamera die aan onderstaande criteria voldoet daar kun je in principe mee door. Let er wel op dat die in RAW schiet.

Voor low-budget fotografie voldoet de beste camera die je voor pakweg 250 euro kan krijgen meestal wel. Let wel goed op de volgende opties:

• Megapixels: Neem niks onder de 10 megapixels, dit is voor de serieuze fotograaf, zelfs bij low-budget fotografie, tegenwoordig bijna nergens meer toereikend voor.
• Zoeker (viewfinder/kijkraampje/kijkdoos): Moet je erop hebben zitten zodat je geen last hebt van de zon op je scherm. Verouderde elektronische zoekers echter zijn zo waardeloos dat het beeld van de lage resolutie pijn aan je ogen doet, en dat je geen snars meer ziet in het donker. In het lage prijssegment ben je beter af met een optische zoeker.
• Flitsschoentje (hot-shoe): Heb je nodig voor extern flitsen! Niet elke systeemcamera heeft dit namelijk, dus let hier op.
• Geheugenkaart: In oudere camera’s zit soms nog een Compact Flash kaartslot. SD is fijner; elke laptop of tablet komt tegenwoordig met een ingebouwde SD kaartlezer.
• Basis accessoires: Vaak constateer ik dat je bij tweedehands camera’s allemaal gratis zooi krijgt zoals laders, riempjes, exra accu’s etc etc. Als je één zo’n ding los nieuw koopt kost dat soms meer dan heel dat tweedehands pakket! Zo heb ik (met pijn in t hart) een keer voor 70 euro een nieuwe sony acculader gekocht, terwijl ik voor 100 euro een hele oude Sony camera, met daarbij de juiste lader, en twee accu’s, en een lens had kunnen kopen… dusssss zoek je diverse accessoires en extra accu’s kijk zeker eens bij complete tweedehands pakketten!

Wil je meer over camerasoorten weten en waar je op moet letten bij een aankoop, lees dan ook mijn vorige blog!

Low-Budget Lenzen

De standaard bij een camera meegeleverde zoomlens schiet vaak tekort in enkele soorten fotografie, zoals portretten met goede scherpte en mooi scherpte-diepte contrast, extreem snel bewegende onderwerpen bevriezen, en nachtfotografie. Idealiter zou een “goedkope” goeie lens die dit allemaal kan, beginnen tegen de 200 euro. De specificaties van deze lens zouden moeten liggen op ongeveer “30mm, f1.8” maar 28mm, 35mm en f1.7 of f2.0 kunnen ook! Kun je later allemaal opzoeken, maar neem maar van mij aan.

Je kunt echter nog goedkoper aan een lens met dergelijke artistieke eigenschappen komen, voor slechts 20 euro. 20 euro? Ja echt. Je hebt dan twee keuzes: de CCTV-lens en de handmatige oude tweedehands lens die geen autofocus heeft.

CCTV lenzen zijn van oorsprong voor beveiligingscamera’s bedoeld, ze beschikken niet over autofocus, en je gaat enorme vignetting krijgen en niet de beste kwaliteit glas, maar ze werken. Wel met adapter. Dat is pas écht low-budget fotografie! Waar vind je die lenzen? Op ebay onder andere. Dan moet je zoeken naar een “C-mount lens” of een “CCTV lens” en de juiste adapter er bij zoeken.

Ik heb zelf een 25mm f1.4 gekocht en getest en de resultaten zijn wonderbaarlijk (voor die prijs). Helaas kan dit soort lens bijna alleen maar op systeemcamera’s in verband met de afstand van de lens tot de sensor (die groter is bij spiegelreflex camera’s). Zou je hem op een spiegelreflex camera willen gebruiken, dan kun je alleen maar scherpe foto’s van zeer dicht bij maken. Wel bruikbaar als je aan extreme macro close-ups doet!

Voor op je spiegelreflex camera kun je beter een oude tweedehands lens op de kop tikken met handmatige focus. Dit houdt in dat er geen autofocus in zit, maar who cares! Ik focus alles handmatig (behalve video) zodat ik volledige artistieke controle heb over mijn focus. Vaak pakt autofocus van de camera sowieso hetgeen ik niet in focus wil, omdat je een vast punt moet aangeven hiervoor en dat punt verschuift de hele tijd als ik mijn compositie wijzig.

Een tweedehands lens zonder autofocus vind je ook wel voor twee tientjes, maar soms kost het iets meer. Er zijn er in ieder geval nog zat van te vinden!

Licht

Belichting is o zo belangrijk voor je signatuur en het karakter van je foto’s, vooral en niet in de laatste zin bij portretten. Je gebruikt het om een onderwerp te belichten, van één of meerdere kanten, of een achtergrond. Waar je het mee kunt doen hangt een beetje af van buiten of binnen.

Flitsers op batterijen of accu zijn vele malen duurder dan studioflitsers van ongeveer dezelfde output. Hoe dan ook beveel ik minimaal twee lichtbronnen aan.

Binnen

Het goedkoopste is continuelicht! Je kunt speciale low-budget fotografie en video continuelampen kopen met E27 fitting. Deze hebben een daglicht kleurtemperatuur (3500 Kelvin) en een zeer hoge lichtopbrengst door de spiraal- of mushroom vorm, en ze passen in een standaard E27 lampstatief. Voor 20 euro kun je twee tot drie stuks aanschaffen bij de fotozaak! Draai ze gewoon in kamerlampensstatieven die je al hebt en tover het om tot een kleine studio.

Buiten

Het goedkoopste is een reflectiescherm! Aan een kleine heb je meestal niet veel, maar voor 20 euro kun je reflectieschermen vinden van 80cm doorsnee! Helaas werken ze alleen bij zon en alleen van redelijk dichtbij. Je kunt meestal maar één persoon of twee dicht bij elkaar belichten, en je bent ook voor de belichtingshoek wat afhankelijk van de positie van de zon. Een reflector kun je ook binnen icm andere lichtbronnen gebruiken natuurlijk.

Wil je meer artistieke vrijheden, vooral in het donker en op buitenlocaties, dan moet je toch een flitser en liefst meerdere (op batterijen) hebben. Maar wat is een flitser nu eigenlijk? Gewoon een krachtige lichtbron met een koude, neutrale kleurtemperatuur van 3500 Kelvin. En licht is licht…

Wat ook een hoge lichtopbrengst heeft, neutrale kleurtemperatuur (4000 kelvin vaak), en een accu, is een draagbare led-werklamp. Je heb helaas maar twee of drie standen (aan/uit, en soms halve output-stand), maar je kun de lichtsterkte bepalen door de lamp dichterbij of verderweg te zetten. Én voor 30 euro heb je er al een van 400 tot 600 lumen (lichtopbrengst).

Die output is vaak voldoende voor een portret van dichtbij. De straalhoek is alleen best breed, maar met wat geknutsel van karton, wit papier en gaffatape maak je in een paar minuten een werkende softbox! Of je maakt een soort koker en concentreert het licht. De lichtsterkte (lux) wordt daarmee intensiever.

Lux en lumen zijn niet echt termen die je in de fotografie gebruikt, maar wel in de wereld van lampen voor allerlei toepassingen. Lumen is de output van een lamp, en lux is de sterkte van de lichtbundel. De reden voor het verschil is omdat zelfs bij een constante lumen-waarde, de lux-waarde kan variëren door bijvoorbeeld de vorm, grootte en reflecterend oppervlak van een kap of behuizing.

Voor low-budget fotografie met een kleine extra investering, kun je voor een ‘domme’ authentieke cameraflitser gaan, met minimaal richtgetal 52, omdat je het met lager vaak gewoon niet red in allround scenario’s (dit zeg ik uit ervaring). Dit kost je 70-100 euro voor tweedehands of een Chinees merk. Denk aan Nissin of Yongnuo, prima spul en zelfs pro’s die zich duurder kunnen veroorloven kopen dit wel eens.

Je zult nog wel een trigger en receiver nodig hebben om hem los van je camera te kunnen gebruiken. Batterijen, triggers en receivers kosten ook wat, waarmee je in totaal op 50 euro meer kunt komen te staan. In sommige gevallen kun je de flitser in slave-mode laten afgaan; hij reageert dan op een flits van je camera. Dit werkt echter zelden consistent goed, en heeft met name problemen buiten en bij daglicht.  Je hebt dan als trigger die extra lelijke flits van je camera recht van voren, maar in sommige camera’s kun je instellen dat de foto pas genomen wordt op de tweede flits.

Decor en achtergrond

De prijzen voor achtergronddoeken zijn niet mals voor een lapje stof. Ze vragen makkelijk honderd euro voor een doek van drie breed bij zes lang (hoogte + vloeroppervlak)! Voor een paar tientjes heb je slechts een mini dingetje waar net één persoon op past in een verticaal shot. Niet bepaald low-budget fotografie dus.

Mijn advies is om veel op locaties te schieten, bij mensen die je kent of openbaar. Dit is veel leuker en diverser en je kunt veel meer doen met ruimte en diepte dan in een kale studio waar je alleen een scherm hebt, of met een platte achtergronddoek.

Wil je tóch per se met een scherm of decor werken op een low budget, dan kun je de goedkoopste statieven en dwarsbalk kopen voor max dertig euro, en twee sterke theaterklemmen van een paar euro per stuk.  Vervolgens kun je beddelakens, gordijnen- of goedkope lappen stof van de markt er ook gewoon aan hangen!

Als je slim zoekt, vind je soms voor een paar euro vele meters stof. Een scherm hoeft niet een volkomen egale achtergrond uit één geheel te zijn. Probeer eens wat nieuws en creëer een achtergrond met diepte en contrast.

Wat ook werkt met theaterklemmen, in plaats van achtergrondstatieven, is een partytent frame. Dit kan vaak net zo hoog (~ 2.20m) en is vaak 2 meter breed of meer. Voldoende voor kleine portretshoots, zittende -en totaalshots van één persoon die niet al te lang is!

Vaak kom je er toch achter dat voor niet-standaard shoots, je rekwisieten nodig hebt. Niet alleen voor low-budget fotografie, maar eerder in het algemeen voor rekwisieten beveel ik goedkope winkels aan (Action, Wibra, Flying Tiger, Blokker, Xenos), lokale kringloopwinkels, marktplaats.nl, en lokale markten. Vaak zien dingen van die winkels er prima uit op de foto en het hoeft ook maar eenmalig heel te blijven. Soms kun je het zelfs vaker gebruiken bij andere shoots,

Low-Budget Fotografie 101

En wat zijn we hypothetisch gezien kwijt onder de streep? Voor het minimaal nodige ben je €250,- kwijt met kunstmatig licht binnen. Voor buiten en binnen, inclusief achtergrond of decor, ben je €350,- kwijt. Het is dus afhankelijk van wat je zelf wil!

• professionele camera met toebehoren (occasion, met accu, geheugenkaartje) €200,- tot €250,-
• artistieke lens 30mm f1.8 met adapter (CCTV lens met C-mount) of oude handmatige lens zonder autofocus: €25,- tot €40,-
• 3x daglichtlamp spiraal voor binnengebruik totaal €20,-
  of
  2x LED accu werklamp 3500k totaal €60,-
• achtergrondstatieven of partytentframe en een beddenlakens of een paar goedkope meters stof van de markt: €45,-

Ken jij iemand die dit MOET lezen? Wil je Protogy.nl aanmoedigen om vaker content te schrijven?

Deel deze blogpost dan graag met jouw connecties!